جان هالند نوع شخصیت فرد را با پروفایل ترجیح شغلی(OIPs) اندازه‌گیری می‌کند. زیرا معتقد است هر فردی که به سوی نوع خاصی از شخصیت بیشتر گرایش داشته باشد، در آن طبقه قرار می‌گیرد. پروفایل ترجیح شغلی هالند بر این اصل استوار است که انتخاب شغل مستقیماً با نوع شخصیت ارتباط دارد. بنابراین ارتباط مشاغل نوع زندگی فرد را مشخص می‌سازند. در نتیجه به نظر هالند پروفایل ترجیح شغلی و پرسشنامه‌های رغبت شغلی همانند پرسشنامه‌های تعیین نوع شخصیت هستند.
از نظر علایق شغلی آدمی را می توان به دو دسته تقسیم نمود.
الف) انسان های موفق: کسانیکه از علایق شغلی خود باخبرند و برمبنای همین علاقه در آن رشد می یابند و پیشرفت می کنند. ممکن است افرادی در اطراف ما باشند و ما آنها را می شناسیم که پیشرفت های قابل توجهی در زمینه هایی داشته اند که به فکر ما خطور نمی کرد. ولی به دلیل علاقه به نتیجه مطلوب رسیدند.
ب) انسان های ناموفق: اشخاصی که قدم در مسیری گذاشتند که نه برمبنای علاقه بلکه صرفا نگاه به بازار و گاه توصیه دیگران و به موفقیت چندانی دست نیافتند و یا از موفقیت بدست آمده احساس موفقیت نداشتند.
لازمه موفقیت در شغل، علاقمندی نسبت به آن است و این علاقمندی در مدلی تحت عنوان “مدل شناخت علائق شغلی هالند” ذکر شده است بنابراین:
۱) افراد را می‌توان در یکی از شش تیپ واقع‌گرایانه، جستجوگرایانه، هنری، اجتماعی، متهورانه و قراردادی طبقه‌بندی کرد.
۲) محیط‌ها را می‌توان در یکی از شش مدل واقع‌گرایانه(Realistic)، جستجوگرایانه(Investigative)، هنری(Artistic)، اجتماعی(Social)، متهورانه/ کارآفرین(Enterprising) و قراردادی(Conventional) طبقه‌بندی نمود. هر محیطی تحت تسلط یک تیپ شخصیتی قرار دارد و هر محیط نمونه‌ای از وضع فیزیکی خاص است که دارای شرایط و امکان‌های مخصوص به خود است. مثلاً محیط‌های اجتماعی تحت تسلط افراد اجتماعی قرار دارند. وضعیت فیزیکی آن وجود افرادی است که در تعامل با یکدیگرند و شرایط و امکان‌های مخصوص به آن از طریق روابط بین فردی تحقق می‌پذیرد.
۳) افراد به دنبال محیط‌هایی هستند که بتوانند مهارت‌ها و توانایی‌های خود را به کار اندازند. نگرش‌ها و ارزش‌های خود را نشان دهند و مسائل قابل قبول و نقش‌های مطابق با آن را به عهده گیرند. تیپ‌های اجتماعی به دنبال محیط‌های اجتماعی و تیپ‌های قراردادی به دنبال محیط‌های قراردادی هستند.
۴) رفتار به وسیله‌ی تعامل بین شخصیت و محیط تعیین می‌گردد. اگر تیپ شخصیتی یک فرد و الگوی محیطی او مشخص باشد، می‌توان به پیش‌بینی برخی از نتایج این گونه جورشدن‌ها پرداخت. این گونه نتایج می‌تواند مربوط به انتخاب رشته‌ی تحصیلی، انتخاب شغل و غیره باشد.
| تیپ اجتماعی | |
| ویژگی‌ها | دوست دارند با مردم کار کنند تا آنها را آگاه و مطلع نمایند. دارای مهارت های کلامی هستند. علاقمند به امدادگری، تعلیم، درمان، مشاوره و خدمت به دیگران با تکیه بر روابط میان فردی هستند. برای بهبود امور دیگران تلاش فراوان می کنند. عاشق خدمات اجتماعی اند. به فعالیت های مکانیکی و فنی علاقهای ندارند. برای حل مشکلات زندگی خود راه حل های احساسی(درک احساسات خود و دیگری) را انتخاب میکنند. |
| صفات شخصیتی | مسلط، امدادگر، مسئول، اهل همکاری، آرمان گرا، معاشرتی، صبور، تلقینی، مبادی آداب، رفیق، مهربان، فهمیده، سخاوتمند، مشوق، صمیمی، مسئول، با کیاست، همدل، خوش مشرب، دارای روحیه همکاری، متقاعد کننده، فهمیده و اهل رفاقت و دوستی، از دید دیگران افرادی مردم دوست، خوش خلق و برونگرا هستند. |
| مشاغل مناسب | مدیر مدرسه، مربی الهیات و علوم دینی، مربی تربیتی، جامعه شناس، روانشناس، مشاور خانواده، مدیر مهد کودک، کارشناس مربی مهد کودک، فیزیوتراپیست، روانکاو، مدیر سازمان های خیریه، استاد دانشگاه، پرستار، مورخ، مدیر کارگزینی، رئیس پلیس، کارشناس مطالعات خانواده، روانشناس صنعتی، مشاور تحصیلی، مشاور شغلی، کارشناس روابط عمومی، مددکار اجتماعی، کاردان بهداشت دهان و دندان، افسر پلیس، مامور آگاهی |
| تیپ واقع گرا | |
| ویژگی‌ها | علاقمند به کار با اشیاء، ماشین ها، ابزار، گیاهان و حیوانات و بی‌علاقه به فعالیت‌های آموزشی و درمانی هستند. به دنبال مزد و پاداش کار و دستاوردهای عینی هستند. به دنبال راه حل های عملی و بدنی برای حل مشکلات زندگی خود می گردند. |
| صفات شخصیتی | افرادی خوددار، مصر، واقع بین، جدی در کار، انعطاف ناپذیر، مادی گرا، سر سخت، متواضع، محافظه کار، صریح، غیر اجتماعی، مادی، خود محور، همرنگ، طبیعی، رک، بهنجار، صرفه جو، اصیل، غیر شهودی، اهل عمل، بی پیرایه. |
| مشاغل مناسب | مهندس مکانیک، مهندس ماشین آلات سنگین، خلبان، تکنسین ( در هر رشته ای)، تعمیرات و تاسیسات( در هر رشته ای)، جوشکار، تراشکار، افسر ارتش ، فعالیت در حوزه تربیت بدنی، جنگل داری، مشاغل ایمنی تجهیزات، مبلمان سازی، ساخت و تعمیر ابزار آلات موسیقی و قالب سازی |
| تیپ جستجوگر | |
| ویژگی‌ها | علاقمند به پژوهش و کارهای علمی در زمینه‌های ریاضی، فیزیک، شیمی، زیست‌شناسی ، تجزیه وتحلیل و حل مساله اند. بی‌علاقه به فعالیت‌های متهورانه. آنها طرفدار اصلاحات اساسی و بنیادین هستند. اهل تفکر، سازمان دهی و استدلال اند. روابط اجتماعی قوی ندارند. دوست دارند مشاهده کنند و یاد بگیرند. توجه ویژه ای به رشد، توسعه و کسب علم دارند. برای حل مشکلات زندگی خود، راه حل های فکری را می یابند. از متقاعد کردن دیگران با فعالیت های بازاریابی اجتناب می کند . |
| صفات شخصیتی | خوددار، محتاط، تحلیل گر، نقاد، کنجکاو، مستقل، روشنفکر، درون نگر، بد بین، پیچیده، دقیق، منطقی، فروتن و کناره گیر، متفکر، ضعیف در متقاعدکردن دیگران. |
| مشاغل مناسب | پزشک، فیزیکدان، جراح، شیمیدان، دندانپزشک، ریاضی دان، داروساز، کارشناس علوم و فنون هسته ای، مهندسی هوا و فضا، اقتصاد دان، مهندس طراح سیستم، دامپزشک، زمین شناس، زیست شناس، نویسنده علمی، جامعه شناس، منجم، مهندس نرم افزار کامپیوتر، مهندس( عمران، الکترونیک، کشاورزی و …)، پژوهشگر، روانپزشک. |
| تیپ هنری | |
| ویژگی‌ها | علاقمند به کار در موقعیت‌های سازمان نیافته هستند. دوست دارند چیزهای مختلف را تجربه کنند. از انجام کارهای تکراری و پیروی از قوانین موجود متنفرند. در حل مشکلات زندگی خود به راه حل های خلاقانه و گاه هنری روی می آورند. به انجام کارهای پیچیده، ابتکاری و هنری علاقه دارند. در مهارت های اداری و دفتری ضعیف اند. اشخاصی با توانایی های هنری هستند. |
| صفات شخصیتی | احساسی، نامرتب، آرمان گرا، خیال پرداز، مستقل، شمی، درونگر، نوآور، خلاق، مبتکر، ابرازگر، حساس، مبهم، غیر سنتی، دارای منش و روحیه بازی، از دید دیگران سنت گریز، نامرتب و مبتکر هستند.کمتر به کنترل خود پرداخته و احساسات خود را به راحتی بیان میکنند ارتباط خوبی با دیگران دارند. |
| مشاغل مناسب | طراح تبلیغات، فیلمنامه نویس، خوشنویس، شاعر، بازیگر، خبرنگار، روزنامه نگار، کارشناس میراث فرهنگی، داستان نویس، فیلمبردار، نوازنده، مردم شناس، باستان شناس، کارشناس علوم ارتباطات، مشاغل مربوط به هنرهای تجسمی، تزئینی و نمایشی، سردبیر مجله و روزنامه، طراح گرافیک، طراح لباس و مد، طراح صحنه |
| تیپ متهور/کارآفرین | |
| ویژگی‌ها | دوست دارند با مردم کارکرده و آنها را برای رسیدن به اهداف سازمانی یا درآمد اقتصادی رهبری و مدیریت کنند. در متقاعد کردن دیگران توانمند هستند. به دنبال کسب دستاوردهای مالی و موقعیت مناسب اجتماعی اند. توانایی خوبی در بازاریابی و فروش دارند. به علوم پایه و امور پژوهشی علاقه ندارند. در برخورد با مشکلات زندگی خود، راه حل های ریسک پذیر را انتخاب می کنند. |
| صفات شخصیتی | ماجراجو، بلندپرواز، مطمئن به خود، برون نگر، هیجان طلب، معاشرتی، خوش بین، با انرژی، رهبر، مایل به جمع آوری دارایی، آگاه به منابع مختلف، باشوق، ریسک کننده ، مقتدر زیاده طلب ، با انرژی ، عشوه گر ، خودنما ، خوشخو ، هیجان ، مطمئن به خود ، جاه طلب ، سلطه جو ، پرحرف. از دید دیگران افرادی اجتماعی و پرانرژی اند. |
| مشاغل مناسب | مدیر بازرگانی، بازاریاب، رهبری، مدیر هتل و رستوران، کارشناس حقوق و علوم قضایی، دادستان، قاضی مدیر امور جهانگردی، خرده فروش، رئیس دانشگاه، مترجم، کارآگاه خصوصی، مشاور املاک، مشاور مالی و سهام، تاجر، سیاستمدار، واسطه گر، مدیر منابع انسانی، مدیر دولتی، مدیر اجرایی، نماینده مجلس، مشاور مدیریت، مدیر شرکت خصوصی، مهماندار هواپیما، رئیس اتاق بازرگانی، سرپرست آموزش، حسابدار مالیاتی، بازرس بهداشت محیط کار، مدیر بانک، مدیر شرکت بیمه، مدیر خدمات مجالس و مهمانی ها، مامور خرید، مامور فروش، وکیل، کارشناس علوم سیاسی، کارشناس روابط بین الملل، مدیر فرودگاه، مهندس صنایع |
| تیپ قراردادی | |
| ویژگی‌ها | به فعالیت‌های جسمانی علاقه ای ندارند. دوست دارند با داده ها کارکنند. توانایی دفتری بالایی دارند. به جزئیات امور توجه دارند. علاقمند به انجام کارهای استاندارد و معین هستند. توانایی سازماندهی کارها را دارند. به دنبال دستاوردهای مالی هستند. کسب قدرت در عرصه های اجتماعی، کاری و سیاسی برای آنها بسیار مهم است. در امور تجاری، اداری، مالی و تولیدی دارای توانایی تخصصی هستند. در امور هنری ضعیف‌اند. از دید دیگران افرادی محتاط و محافظه کار به حساب می آیند. از امور مبهم و پیچیده دوری می کنند. در برخورد با مشکلات زندگی به دنبال راه‌حل‌هایی تدوین شده می‌گردند. |
| صفات شخصیتی | افرادی سازمان یافته، مرتب، واقع بین، پیگیر، انعطاف ناپذیر، کارآمد، وظیفه شناس، مطیع، فاقد تخیل، مدافع و صرفه جو هستند. محتاط، ، پیگیر، همرنگ، خوددار، اهل عمل، وظیفه شناس، اصولی، دور اندیش، مدافع، مطیع، صرفه جو،کار آمد، منظم |
| مشاغل مناسب | حسابدار، کارشناس امور اداری، کارشناس و مشاور مالیاتی، کارشناس امور گمرکی، دفتردار حقوقی/ قضایی، کارشناس ثبت احوال، تحلیل گر امور مالیاتی، مسئول دفتر، کتابدار، بایگان، بازرس پرواز، اپراتور، منشی دادگاه، تحویلدار بانک، تحلیل گر بودجه |
لازم به یادآوری است که برای هر نفر سه کد از کدهای فوق تشکیل دهنده تیپ شخصیتی وی است و معمولا به صورت ترکیب سه تایی از حروف اول کلمات R(Realistic)، I(Investigative)، A(Artistic)، S(Social)، E(Enterprising) و C(Conventional) تعریف می گردد.
| R | S | I | E | A | C |
| واقع گرا | اجتماعی | جستجوگر | متهور | هنر دوست | متعارف/قراردادی |
| اهل کار | امدادگر | مسئله حل کن | ترغیب کننده | خلاق | سازمان دهنده |
